Василий Степанович Парникову Дьылҕа хаан чахчыта да уһуйааччы быһыытынан анаан-минээн төрөппүт киһитэ быһыылаах. Сүрэҕин баҕатынан, дууһатын ыйыытынан тапталлаах дьыалатынан 50 сыл бэриниилээхтик дьарыктанан, харыс да халбарыйбакка, бу үтүмэн сыл устатыгар төһөлөөх элбэх ыччаты кэрэ эйгэтигэр сирдээбитин ааҕан сиппэккин. Хас да хормейстер, концертмейстер, музыкальнай салайааччы холбоон кыайбат, батыһан сиппэт үлүгэрдээх дьаныарын, тулуурун биир киһи холугар көрдөрөн, тыа сирин оҕолорун фольклортан саҕалаан классическай таһымы тэҥинэн дьүөрэлээн, үс ньыманан сатаан ыллыырга, аан дойду улуу компо- зитордарын уустук айымньыларын алта куоласка тиийэ кыайа-хото толорорго уһуйбута, нууччалыы эттэххэ, ураты феномен, кэнэҕэс үөрэтиллиэ турдаҕа.
В.С. Парников Найахы сириттэн силис тардар, аатырбыт Найахы хорун салайааччыта, САССР култууратын үтүөлээх үлэһитэ, Үлэ Кыһыл Знамята уордьаннаах Семен Гаврильевич Васильев үөрэнээччитэ. Эдэригэр бу хорга ыллаан, музыкаҕа таптала бу манна саҕыллыбыт буолуохтаах. 1972 сыллаахха найахылар Саха сирэ Россия састаабыгар киирбитэ 340 сылыгар Москваҕа Кремль дыбарыаһыгар ыллыыр чиэскэ тиксибиттэрэ. Онуоха Василий Парников дойду тэбэр сүрэҕэр сылдьан, «арай оҕолорго хор тэрийэн, биир уонча сылынан Москваҕа кэлэн ыллаппыт киһи баар ини», диэн иһигэр сэмээр санаабыт. Ол ыра санаатын кини оччолорго хайдах эрэ өтө көрбүт эбит. Кырдьык, лоп курдук уон сылынан Саха сирэ Россия састаабыгар киирбитэ 350 сылыгар кини иитиллээччилэрэ Москваҕа «Россия» курдук дойду сүрүн концертыыр сценатыгар ыллыыр дьолго тиксибиттэрэ. Ити аата кини учууталын кэриэстээн, саҕалаабыт дьыалатын салҕаан өссө саҥа таһымҥа, үрдүк үктэлгэ таһаарбыта.
Киһи олоҕун саамай дьоллоох кэмэ — оҕо саас диэн мээнэҕэ этиллибэт. Мин оҕо сааһым «Кэнчээрини» кытта ситимнээх ааспыт буолан кустук араас өҥүн курдук ордук чаҕылхай, эриэккэс, истиҥ өйдөбүллээх. Күн бэҕэһээ курдук этэ, хойукка диэри дьарыктанарбыт, концертарга долгуйа кыттарбыт, уһун айаҥҥа турунарбыт, отчут-масчыт дьон иннигэр буһурук куйааска ыллыырбыт. Лев Легценко, Валентина Толкунова уо.д.а. сцена бөдөҥ маастардарын кытта биир түһүлгэҕэ кыттыбыппытын, София Ротаруну кытары бииргэ сырылас куйааска бэлэмнэммит күннэрбитин үйэ-саас тухары хатыламмат өйдөбүл оҥоһуннахпыт.
Ахтабыт учууталбыт ардыгар сэмэлээн-сэрэтэн ыларын. Кини курдук ирдэбиллээх, бэрээдэги өрө тутар, чөл олохтоох салайааччы ахсааннаах буолуо. Ол да иһин «Кэнчээрилэри» ханнык да куонкурустарга, фестивалларга көрөн, туора дьон: «Эппиэтинэстээх, сэмэй, бэрээдэктээх да эбиттэр», — диэн биһигинэн сирдэтинэн бүтүн саха оҕолоругар сыанабыл биэрэллэрэ.
Биһиги, тыа сирин оҕолоро, «буордаах» Бороҕон ыччата, аан дойду ааттаахтарын — Берлин, Варшава, Прага хордарын кытта ыллаһар дьолломмуппут. Оттон Киин телевидение, радио оҕолорго Улахан хорун, В.С. Локтев ансамблын, Свешников капеллатын, Латвия, Украина, о.д.а. Ленинскэй Хомсомуол бириэмийэтин лауреаттара — аатырбыт кэлэктииптэри итиэннэ араас контингент оҕолорун кытта доҕордуу сибээһи тутуспуппут. ССРС норуодунай артыыһа, уһулуччулаах хормейстер Виктор Попов Г. Струве «Музыка» диэн ырыатын «Артекка» толорбуппутугар «кырачаан солистка, маладьыас» диэн төбөбүттэн кэлэн имэрийбитин күн бүгүҥҥэ диэри долгуйа саныыбын.
Ыллыы-туойа сылдьар оҕо үөрэҕиттэн аралдьыйар, мэһэйдэтэр диэн ардыгар сэмэлээччилэр. Маныаха «Кэнчээри» 40-тан тахса сыллаах уопута төттөрутүн ырыаны-үҥкүүнү үөрэҕи кытта дьүөрэлиир сөптөөҕүн туоһулуур. Василий Степановичпыт айаҥҥа бардахпытына, ырааҕыттан, чутаһыттан тутулуга суох, суумкабытыгар, чымадааммытыгар учебниктарбытын, тэтэрээттэрбитин хайаан да илдьэ сылдьарбытын ирдиирэ. Аэропортарга, вокзалларга, концерт, бэлэм быыһыгар кинигэлэрбитин хостоот, саҥата, этиттэриитэ суох уруокпутун ааҕарбыт. Аны билиибитин-көрүүбүтүн кэҥэтэн учууталбыт аан дойду политикатыттан саҕалаан төрөөбүт кыраайбыт туһунан эндэппэккэ билэрбитин ситиһэрэ. Онуоха кини историк буолара улахан сабыдыаллааҕа. Василий Степанович эдэригэр спортсмен буолан үөрэнээччилэрэ чэгиэн буолалларыгар болҕомто уурара. Ол курдук, элбэхтэ физкультуралаабыппытын, үгүс биэрэстэни сүүрбүппүтүн, ханнык да гастрольга сырыттарбыт, сарсыарда эрдэттэн күҥҥэ хаста да зарядкалыырбытын умнубаппыт.
Ансаамбыл чилиэннэрэ уопсастыбаннай олоххо мэлдьи инники күөҥҥэ сылдьаллара, биһиги ортобутуттан элбэх үтүөкэн үлэһиттэр, салайааччылар үүнэн таҕыстылар. «Кэнчээри» култуура каадырын кыһата буолар диэтэххэ сыыспаккын. Холобур, биһиги дьиэ кэргэнтэн эдьиийим Зоя Ивановна Кемеровотааҕы культура институтун бүтэрэн, Бороҕоҥҥо кииннэммит библиотека тиһигэр отдел салайааччытынан үлэлиир, СР култууратын туйгуна.
Биллэн турар, бары идэтийбит ырыаһыт буолан тахсыбатыбыт. Саамай сүрүнэ, учууталбыт баҕа санаата — оҕолор олоххо миэстэлэрин булунуулара, «Кэнчээрилэр» буолалларын хаһан да түһэн биэрбэт курдук чиэстээхтик илдьэ сылдьыылара. Ол да иһин мындыр педагог сүрүн анала — үүнэр көлүөнэни кэрэ эйгэтин көмөтүнэн дэгиттэр үрдүк култууралаах буолуу холобуругар иитии, олоххо уһуйуу.
Ансаамбыл уһун үйэлэниитэ — бу учуутал көдьүүстээх үлэтин түмүгэ. Василий Степановичка барҕа махталбытын этэн туран, айымньылаах үлэҥ үйэ аҥаардаах үбүлүөйүнэн, олоҕуҥ кэрэ-бэлиэ сааһынан итиитик-истиҥник эҕэрдэлиибит, кытаанах доруобуйаны, күүстээх санааны баҕарабыт. «Кэнчээрибит» аата өрүү үрдүктүк суолталанан, суолдьут сулус буолан, аныгы үйэ оҕолорун мэлдьи угуйдун, кэрэҕэ кынаттаатын. «Кэнчээрилэр» ырыалара үйэлэр тухары ыллана, норуоту түмэ турдуннар.
Саргылаана Данилова,
СР култууратын туйгуна, «Саха сирэ» хаһыат политикаҕа отделын редактора
2015 сыл.