Саха ырыата араас кэрдиис кэмнэргэ үүнэн- сайдан кэллэ. Фольклор, уус-уран самодеятельность таһымыттан киэҥ профессиональнай үрдэллэргэ таҕыста. Ол курдук кэм-кэрдии, бириэмэ тус-туспа ырыалаах-тойуктаах. Сэбиэскэй былаас, коммунистическай идеал кэмигэр саха ырыата эмиэ араастык сайдыбыта, ол үчүгэй да, мөлтөх да өрүтэ сабыдыаллаабыта саарбаҕа суох. Ол гынан баран патриотическай, гражданскай тыыҥҥа иитии үрдүктүк тутуллубута, онно саха ырыатыгар хор сайдыыта, айар үлэ, ырыанан иитии күүскэ киирбиттэрэ. 1960—1970 сылларга Уус Алдан улууһугар ордук хоровой үлэ күүскэ сайдыбыта. Биллиилээх хормейстер Семен Гаврильевич Васильев Найахытааҕы хору тэрийэн, сайыннаран норуодунай хор аатын ылары ситиспитэ, республикаҕа улахан хамсааһыны оҥорбута. Саха ырыатын профессиональнай таһымҥа таһааран Россия киэҥ түһүлгэтигэр таһаарбыта, иһитиннэрбитэ. Бу хортан үүнэн-сайдан, кынаттанан биллэр-көстөр хор салайааччылара, музыканнар, ырыаһыттар тахсыбыттара.
Олортон биир бастыҥнара, ону утумнаан сайыннарбыт, Саха ырыатыгар туспа сүүрээни киллэрбит, оҕолорго хоровой иитии үлэтин академическай, профессиональнай оскуола суолунан салайбыт, култуура, искусство эйгэтигэр биллэр-көстөр үтүөлэрдээх Василий Степанович Парников буолар. Кини үлэтинэн, дьоҕурунан, талаанынан ситиспитэ, айбыта-оҥорбута элбэх. Хор сатабыллаах салайааччыта, тэрийээччи, култуура диэйэтэлэ, ырыа айааччы быһыытынан киэҥник биллэр, убаастанар, ол туһунан суруйуулар, ахтыылар, ырытыылар да элбэхтэр.
Биири чорботон бэлиэтиэхпин баҕарабын, 2002 сыллаахха Бичик кыһатынан «Кэнчээри эйэни туойар» диэн бэртээхэй «Кэнчээри» ансаамбыл репертуарыттан таҥыллыбыт ноталаах кинигэ таһаартарбыта. Манна «Кэнчээрилэр» ырыалара-тойуктара арылхайдык көстөр, туох туһунан, тугу өрө тутан, айан-тутан ыллаабыттара, саҥаны, сонуну киллэрбиттэрэ, уонна бу кинигэ сыаннаһа, хорга үөрэтиигэ, оҕо ыллыыр ырыаларынан холобур, репертуар курдук туһанылла, үөрэтиллэ сылдьарыгар буолар.
Мелодист, ырыа айааччы быһыытынан Василий Парников эмиэ туспа суоллаах-иистээх, буочардаах ааптар буолар. Хор ырыаларын, оҕо ырыатыгар, өрөгөй ырыаларын айыыга утумнаахтык, айымньылаахтык үлэлэһэр уһуйааччы, хормейстер, мелодистары кытта үлэҕэ улахан хамсааһыны киллэрбитэ. Аны 2012 сыллаахха «Уус Алдан мелодистара» диэн улахан кинигэни «Мүрү саһарҕата» типографияҕа таһаартарбыттара. Уус Алдантан төрүттээх, улуус туһунан ырыалардаах ааптардар, улууска олорор, аҕа көлүөнэттэн саҕалаан саҥа айар аартыкка үктэммиттэр бары киирбиттэр, ырыалара тиһиллибиттэр. Бу атыттарга холобур буолар дьоһуннаах кинигэ, үлэ диэххэ сөп.
Манна даҕатан эттэххэ, мин 1979—1980 сс. Дүпсүҥҥэ музыкальнай оскуола филиалыгар Кэбээйиттэн кэлэн баян кылааһын арыйан үлэлээбитим. Онно бастакы айар түһүлгэни Бороҕоҥҥо 1978 с. тэриллибит «Тойон Мүрү» Уус Алдан мелодистарын түмсүүтүгэр саҕалаабытым. В.С. Парниковтыын бастаан билсиһиибит, айар үлэ аартыктаах суолунан бииргэ хаамсыыбыт оччоттон саҕаламмыта. Киһи киһиттэн үөрэнэр, саҕыллар, утумнуур дииллэрэ чахчы, Василий Степанович саха ырыатыгар киирэр ааммын арыйсыбыт дьонтон, уһуйааччыларбыттан биирдэстэрэ. Онон киниэхэ убаастабылым улахан, махтанарым үгүс… Уус Алдан мелодистарын кытта сибээһим, ситимим быстыспат, өссө Ассоциацияҕа 90-с сыллартан, ИПКРО-ҕа 2000 с. үлэлээбит кэмнэрбиттэн. Манна Тиит Арыыттан, Байаҕантайтан төрүттээх Калининскайдар халыҥ аймах-уус дьонум олороллор. Төрүт сирбит туһунан Александр Макеев тылларыгар «Ити мин Тиит Арыым» диэн ырыаны 2010 сыллаахха суруйбутум. Онтон 2011 с. куораттааҕы «Өспөх» түмсүү кэпсэтэн, Галина Шишигина тылларыгар «Дойдум миэнэ Өспөҕүм» диэн ырыаны суруйбутум.
Уус Алдан мелодистарын айымньылаах үлэлэрэ Василий Степановиһы кытта ситимин быспатын, оҕо аймах чугдаарар ырыата ырааттар-ыраатан, аан дойду түһүлгэтигэр саха ырыата дьиэрэйэ туруохтун! Ырыа Күнэ баар буоллун! Сахабыт ырыатын соргутун түстүөҕүҥ!
Алексей Калининскай-Лунха Өлөксөй,
СР култууратын утүөлээх үлэһитэ, Кэбээйи улууһун бочуоттаах гражданина, «Дьүһүй» авторскай сахалыы ырыа кулуубун салайааччыта
Дьокуускай к. Кулун тутар 3 күнэ, 2015 сыл