«Кэнчээри» саха ыччатыгар үс ньыманан иҥнигэһэ суох ыллыыр дьоҕуру олохтообута. Европанан, Азиянан, Африканан, Турциянан, Узбекистанынан, Чехословакиянан, о.д.а. дойдуларынан толомон тойукпут дуораһыйарыгар, ылбаҕай ырыабыт дьиэрэйэригэр, төрүт үгэспит эйээрэригэр биир маҥнайгынан олук уурсубута. Онно баараҕай аартык тэлэллэн, аан дойду хоту-соҕуруу кэтирээһиннэринэн саха оҕолоро суон сурахтанан эрдэхтэрэ.
Баһылай 1967 сыллаахха М.К. Аммосов аатынан Саха судаарыстыбаннай университетыгар историк идэтин баһылыыр ыратын толороору кэтэхтэн үөрэнэ киирбитэ. Устудьуон Вася Парников үөлээннээхтэриттэн чорбойоро харахха ала-чуо быраҕыллара. Саҥаран-иҥэрэн, этэн-тыынан дьон болҕомтотугар түргэнник хатанара. Дойдутугар эргиллэн да баран, олоххо көҕүн уҕарыппатаҕа: 1972 сыллаахха аар-саарга аатырар Нахайы хорун кытта дойдубут тэбэр сүрэҕэр, Москубаҕа, Кыһыл Кремль Дыбарыаһыгар ылласпыта. Бу хору үүннээн-тэһииннээн, «найахылар дуо?» дэппит, уус алданнары өрө көтөхпүт Семен Васильев ыар ыарыыга ыллара сытан, Баһылайга итэҕэлин биллэрэн, иэс баайан, кэриэс-хомуруос тылларын анаабыта. Баҕар, ол дьайан буолуо, Мүрү аҕыс кылаастаах оскуолатыгар устуоруйа учууталынан сылдьан, хор тэрийбитэ. Ол ыраах отут биэс сыл анараа өттүгэр «Кэнчээри» дьоҕус үнүгэһин тартаҕа дии! Баһылай Ыстапаанабыс хара бастакы күнүттэн, ансаамбыл туспа хайысхалаах буолуохтаах диэн, тус дьулуурунан, тулуурунан көдьүүстээх ньыманы толкуйдаабыта. Туох диэн кистиэмий, «Кэнчээри» сылдьар оҕолору учууталлара «ырыанан айаххытын иитиниэххит суоҕа» диэн бопсор, хаарчахтыыр түгэннэрэ эмиэ баара. Эмдэй-сэмдэй кыргыттар, уолаттар Баһылай Ыстапаанабыска бүтэйдии тардыһа турар буолан, дьарыктарын тохтоппотторо. Баһылай Ыстапаанабыс аныгы хайысхалаах муусука уруогун барылын тобулбута. «Японияҕа бу уруокка нэдиэлэҕэ аҕыс чаас бэриллэр, оттон биһиэхэ — биир. Оҕо истэн үөрэнэр уйулҕалаах. Ону биһигиттэн инникилээн иһэр омуктар эндэппэккэ өйдөөн, олоххо туһаммыттара ыраатта», — диир кини.
1979 сыллаахха «Кэнчээрилэр» Арассыыйа хотун култуурунай олоҕор «бум» ансаамбылынан сүрэхтэммиттэрэ: ханнык эрэ кырыы сиртэн, Бороҕон бөһүөлэгиттэн утумнаах ырыа аргыстаах күөрэгэйгэ холоонноох оҕолор Пермь куоракка буолбут бүттүн Россиятааҕы үөрэнээччилэр музыкальнай бырааһынньыктарыгар кыайыы көтөллөнөн, Саха сирин чиэстээхтик көмүскээбиттэрэ. Онно мин ийэм, Лена Федосеева-Елена Егоровна Кривошапкина, эмиэ кыттыыны ылбытыттан сэмэйдик киэн туттабын. Аан дойду улуу композитордарын айымньыларын академическайдык ыллыырга такайбыт Баһылай Парников маанылаан улаатыннарбыт кыргыттара — ийэм уонна дьүөгэлэрэ — уонтан тахса кыыс Улан-Удэтааҕы култуура институтугар үрдүк үөрэхтэммиттэрэ. Мантан сэдиптээн «Кэнчээри» оҕолор олоххо сөптөөх идэни талалларыгар тугунан да кэмнэммэт сабыдыал буолар диэх тустаахпын.
Баһылай Ыстапаанабыс туһунан кэпсииргэ сорунан баран, биир үксүн «Кэнчээри» ансаамбыл нөҥүө сонордоспуккун дииргит эмиэ да оруннаах. Ол эрээри, туох да диэбит иһин, Баһылай Ыстапаанабыс тус олоҕун да умнан, толук ууран туран, мэлдьи «Кэнчээритин» салгынынан эрэ тыынар. Кини курдук эргиччи дэгиттэр киһини ханна-ханна ыҥырбатахтара баарай? Францияҕа, Турцияҕа кытта үлэһэн тураллар. Баһылай Ыстапаанабыс ансаамбылын хайа да дуоһунаска, аакка-суолга атастаспатаҕа. «Кэнчээри» сүүрбэ үс сыл былаһын тухары дьиэтэ-уота суоҕа. Онно-манна кыбыллан, биирдэ да суламмакка, ааттаспакка, тутуспут ыллыктарын устун соргулаахтык айаннаабыттара. 1996 сыллаахха эрэ бас билэр уйаламмыттара.
Дьоруойум ансаамбылынан эрэ муҥурдаммакка, Уус Алдан мелодистарын түмсүүтүн иилээн-саҕалаан, «Алаас ахтылҕана», «Дойдубар талаһабын», «Кэнчээрилэр», «Кэнчээри» эйэни туойар», «Мичилиһэр саҕахтар», «Кэнчээри ыччат ырыалара» хомуурунньуктары бэлэмнээтэ. Бу иннинэн сирэйдээх эрэ барыта тулуйбат, салҕар сыратын-сылбатын өйдүүр, утарсыбат эрэ киһи кинилиин иһийэн- тэһийэн олоруон сөптөөх. Оннук чугас киһи Екатерина Степановна буолар. Баһылай Ыстапаанабыс-биэс оҕо амарах аҕата, алта сиэн эйэҕэс эһэтэ.
Баһылай Парников сахпыт кыыма төлөн буолан күүдэпчилэммит, бар дьон сүрэҕэр абылаҥнаах иэйиинэн илгийбит кистэлэҥин кэлэр өттүгэр искусствоведтар, культурологтар кичэйэн, ымпыктаан-чымпыктаан үөрэтэн, олоххо холобур буоларын курдук дьаһаныахтара диэн эрэнэбин. Үрдүкү күүстэр Баһылай Ыстапаанабыска уһун үйэлиир далаһа быраҕан, чэмэлкэй халлааҥҥа этиҥ эппитинии эмискэ буулаабыт ыарыы обургуну киэр кыйдаан, үрүҥ тыын өрүһүгэ буолан, сүүс сааһыгар диэри сүүрэ сылдьар чэгиэн доруобуйаны түстээтэллэр!
Николай Кривошапкин, республикатааҕы «Үйэ» сурунаалы тэрийэн таһаарааччы-кылаабынай редактор